Dnia 9 czerwca 2016 roku w Muzeum Misyjno-Etnograficznym Księży Werbistów w Pieniężnie została udostępniona wystawa makatek kuchennych pochodzących ze zbiorów Muzeum w Praszce. Makatki wywodzą się z terenów dzisiejszych Niemiec i Holandii, gdzie popularne były już w XIX wieku. Zawieszane w kuchniach, stanowiły element dekoracji wnętrza, podkreślając zarazem jego schludność i porządek.
Na przełomie XIX i XX wieku makatki rozpowszechniły się również w innych krajach Europy, w tym także i w Polsce.
Najpopularniejsze makatki to tzw. „kucharki”, zwykle prostokątne bądź kwadratowe tkaniny różnej wielkości, wykonane z białego płótna lub lnu, z naniesionym za pomocą haftu albo druku przedstawieniem. Zawieszano je przede wszystkim w kuchniach, które stanowiły centralny punkt domostwa – przy szafkach na naczynia, nad umywalkami czy kranami, nad stołem lub łóżkiem.
Haft wykonany na makatce składa się zwykle z dwóch części: obrazka oraz sentencji. Wśród motywów makatkowych przedstawień możemy wyróżnić: scenki rodzajowe, kompozycje kwiatowe, motywy religijne czy bajkowe. Natomiast tekst, który pojawia się obok obrazka, ma zwykle charakter dydaktyczny i najczęściej nawiązuje on w bezpośredni sposób do wyhaftowanego na makatce obrazka. Są to z reguły tzw. „mądrości ludowe”, przysłowia, modlitwy bądź powitanie. Oto kilka przykładów: „Gdzie kucharek sześć tam nie ma co jeść”, „Świeża woda zdrowia doda”, „Zdrowie dziecka szczęściem matki” czy „Pan jest moim Pasterzem”. Najczęściej napisy nawiązują w bezpośredni sposób do wyhaftowanego na makatce obrazka.
Makatki były zwykle haftowane na białym płótnie, krochmalone i starannie prasowane. Najczęściej stosowanym kolorem wśród haftujących makatki gospodyń był kolor niebieski. Ręcznie wykonane hafty były nie tylko elementem dekoracyjnym wnętrza, ale świadczyły również o zręczności i pracowitości gospodyni.
Wystawę makatek przygotowała s. Hanna Lellek SSpS, a jej kuratorem jest o. Wiesław Dudar SVD. Można ją oglądać w Muzeum Misyjno-Etnograficznym w Pieniężnie do 31 lipca 2016 roku.